-
1 вакыйга
сущ.1) собы́тие, явле́ние, слу́чай; происше́ствиетөнге вакыйгалар — ночны́е происше́ствия
"Шүрәле" балетын кую татар культурасы тарихында зур вакыйга булды — постано́вка бале́та "Шурале́" в исто́рии тата́рской культу́ры бы́ла больши́м собы́тием
2) лит. де́йствиепьесада вакыйга авылда бара — в пье́се де́йствие происхо́дит в дере́вне
-
2 вакыйга
vakıa, olay, durum -
3 вакыйга
событие, происшествие -
4 вакыйга
Begebenheit f.; Geschehen n.; Ereignis n. -
5 вакыйга
сущ. 1) событие, происшествие 2) лит.действие, собития -
6 харикылгадә вакыйга
чрезвыча́йное собы́тие -
7 durum
вакыйга; вәзгият; хәл -
8 vakıa
вакыйга -
9 waqíğa
-
10 быль
ж1) ( прошлое) баштан үткән вакыйга, булган хәлэто быль, а не сказка — бу булган вакыйга, әкият түгел
-
11 событие
-
12 происшествие
свакыйга, маҗара, [булган] хәл -
13 случай
м1) очрак, хәл, вакыйга2) уңай очрак (хәл), җай, форсатудобный случай — уңайлы очрак, форсат
3) ( случайность) очраклылык, көтелмәгән хәл•- в противном случае
- в случае
- на случай
- ни в коем случае
- от случая к случаю
- по случаю
- при случае -
14 olay
очрак; вакыйга -
15 алама
1. прил.1) обо́рванный, рва́ный, изо́рванный, изо́дранный (о шапке, одежде); обтрёпанный, истрёпанный, трёпаный, отрёпанный; ста́рый, дра́ный || старьёалама халат — рва́ный хала́т
2) обтрёпанный, отрёпанный, обо́рванный, рва́ный, в лохмо́тьях (ру́бищах, ру́бище, ве́тхих лохмо́тьях) ( беспризорный мальчик); оде́тый в лохмо́тья (лохмо́тье, ру́бище, отре́пья, отре́пье, отрёпки, тряпьё, старьё, рваньё)алама теләнче — обо́рванный ни́щий в лохмо́тьях
3) дурно́й, плохо́й, скве́рный (человек, его характер, привычки, поступки); дрянно́й, (никуда́) не го́дный; худо́й, захуда́лый; никуды́шный прост.алама вакыйга — скве́рное происше́ствие
алама ат — захуда́лый коня́га
алама гына кулъязма — дово́льно плоха́я ру́копись; ру́копись - дрянь
юл бик алама булып чыкты — доро́га оказа́лась о́чень скве́рной
4) перен. пло́хо, скве́рно, ду́рно; ху́до разг. (сделать что, поступать)2. нареч.бик алама язылган хат — о́чень пло́хо (скве́рно, ду́рно) напи́санное письмо́
оборва́нцем, обо́рвышем, оборва́шкой, отрёпышем ( выглядеть)3. сущ.чаще в притяж. ф.1) собир. лохмо́тья, ру́бище, лохмо́тье, ру́бища; отре́пье, отре́пья, отрёпки, тряпьё, ве́тошь, тря́пки, старьё, рвани́на, рвань, ру́хлядь; барахло́, хлам прост. (об одежде, о вещах домашнего обихода)чыгарып ташлагыз шул урындык аламаларын — вы́киньте э́ти сту́лья - э́ту ру́хлядь (э́тот хлам)
чана аламасы — са́ни - хлам
2) опо́рки; рвань, рваньё ( об обуви)3) бахрома́, бахро́мка, лоску́т, лоскуто́к, лоску́тья, клок, кло́чья, обры́вок, обры́вки ( рваной вещи)4) о худо́й, боле́зненной, скве́рной скоти́не; дрянно́й, -дрянь, дрянь-сатарга ул кәҗә аламасын — прода́ть бы э́ту скве́рную козу́ (дрянь-козу́)
андый ат аламасын җикмибез дә без — тако́го дрянно́го коня́ мы и запряга́ть не ста́нем
5) о плохо́м, дурно́м, скве́рном челове́ке; -дрянь, дрянь-адәм аламасы — дрянно́й челове́к; дрянь-челове́к
-
16 алда
нареч.1) впереди́, спе́реди (сидеть, стоять, находиться, идти, ехать)иң алда — впереди́ всех
аның вакыты алда әле — его́ вре́мя ещё впереди́
2) вы́ше; вы́ше-алда күрсәтелгән сәбәпләр — вышеука́занные причи́ны
3) ни́же; ни́же-бу хакта сүз алда булачак — речь об э́том пойдёт ни́же
алда телгә алыначак фамилияләр — нижеука́занные фами́лии
4) в функ. сказ. впереди́, спеша́т ( о часах)сәгатең биш минутка алда — твои́ часы́ спеша́т на пять мину́т
5)а) ра́ньше, пора́ньше (кого, чего; чем кто, что; прежде, до кого, чего)кешедән алда — ра́ньше други́х
күрсәтелгән көннән алда — ра́ньше (до, пре́жде) ука́занного дня
очрашудан алда булган вакыйга — собы́тие, случи́вшееся до (на́шей) встре́чи
б) перен. лу́чше, полу́чше, вы́ше, повы́ше, предпочти́тельнее (кого, чего, чем кто, что); превосходи́ть (кого, чего)белгеч буларак ул күпләрдән алда — как специали́ст он превосхо́дит мно́гих
в) за... до; не доходя́ (доезжа́я, долете́в) доавылга җитәрәк ярты чакрым алда автобустан төшеп калу — за полверсты́ до дере́вни сойти́ с авто́буса
г) за... до, чего́; за... пе́ред чем; за... пе́ред тем, какбәйрәмнән өч көн алда — за три дня до пра́здника
җыелыш башланудан ярты сәгать алда — за по́лчаса до нача́ла собра́ния
д) пре́жде чем; до того́, как; перед тем, каккерүеңнәң алда чыгуыңны уйла — (посл.) пре́жде чем (...до того́, как) войти́, поду́май о том, как вы́йти (т. е. будь предусмотрительным)
е) разг.; см. алдан 2)•- алда йөрү
- алда килү
- алда көтү
- алда тору••алда баручы — ли́дер, лиди́рующий, веду́щий; передови́к
алда күрү — счита́ть (цени́ть, расце́нивать, ста́вить, коти́ровать) вы́ше (что, кого)
-
17 әһәмиятле
прил.ва́жный, име́ющий значе́ние, суще́ственный, значи́тельный, знамена́тельныйәһәмиятле вакыйга — значи́тельное собы́тие
әһәмиятле эш — ва́жное де́ло
әһәмиятле ачыш — ва́жное откры́тие
-
18 беррәттән
нареч.1) ря́дом, в одно́м ряду́скрипка белән бе́ррәттән мылтык эленгән — ря́дом со скри́пкой виси́т ружьё
бабай белән бе́ррәттән балалары утырган — в одно́м ряду́ (ря́дом) с де́дом сидя́т де́ти
2) подря́д, друг за дру́гомбе́ррәттән берничә мәртәбә ату — стреля́ть не́сколько раз подря́д
бе́ррәттән ничә төрле вакыйга булды — ско́лько собы́тий произошло́ одно́ за други́м
алты көн бе́ррәттән яңгыр яуды — шесть дней подря́д лил дождь
3) заодно́, кста́тиәбиләргә баргач, бе́ррәттән сезгә дә керербез — когда́ пойдём к ба́бушке, заодно́ и к вам загля́нем
беренче томны алып кайтчы, бе́ррәттән анда икенчесе турында да белешерсең — купи́, пожа́луйста, пе́рвый том, заодно́ узна́ешь, кста́ти, и о второ́м то́ме
4) одина́ково, наряду́, наравне́башкалар белән бе́ррәттән эшләү — рабо́тать наравне́ с други́ми
ирләр белән бе́ррәттән печән чабу — коси́ть се́но наряду́ с мужчи́нами
5) одновре́ме́нно, вме́сте с тембе́ррәттән кимчелекләрне дә әйтәм — вме́сте с тем скажу́ и о недоста́тках
-
19 гадәттән тыш
1) необыкнове́нный, необы́чный; стра́нный, осо́бенныйгадәттән тыш вакыйга — необыкнове́нный слу́чай
гадәттән тыш булып тоелу — каза́ться необы́чным (стра́нным)
2) необыча́йный, исключи́тельный, из ря́да вон выходя́щий; чрезвыча́йныйгадәттән тыш хәл — чрезвыча́йное собы́тие (положе́ние)
3) чрезвыча́йный; э́кстренныйгадәттән тыш комиссия — чрезвыча́йная коми́ссия
гадәттән тыш съезд — чрезвыча́йный съезд полит.
гадәттән тыш чаралар — э́кстренные ме́ры
4) сверх-, супер-гадәттән тыш сизгер — сверхчувстви́тельный спец
гадәттән тыш көчле — сверхмо́щный
5) в знач. нареч. необыкнове́нно, необыча́йно, чрезвыча́йно, чрезме́рно, о́ченьгадәттән тыш шатлану — чрезме́рно обра́доваться
гадәттән тыш зур — о́чень большо́й
гадәттән тыш матур — необыкнове́нно краси́вый
-
20 гарьлекле
прил.1) см. гарьлебик гарьлекле кыз — о́чень со́вестливая де́вочка
2) позо́рный, посты́дный; сты́дныйгарьлекле вакыйга — позо́рный слу́чай
См. также в других словарях:
вакыйга — 1. Булган эш хәл, күренеш 2. Әдәби әсәрдә сүрәтләнә торган эш хәлләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
анекдот — 1. Кызыклы, көлке вакыйга тур. кыска хикәя, мәзәк 2. күч. Кеше ышанмаслык вакыйга … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәйрәм — 1. Йола буенча, берәр зур, данлыклы вакыйга хөрмәтенә яки истәлегенә үткәрелә торган күңел ачып ял итү, тантана көне. Гомумән, берәр вакыйга уңае белән үткәрелә торган шундый күңел ачу йоласы, көне 2. күч. Зур шатлык, куаныч, тантана 3. с. Күңел… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
маҗара — 1. Күргән, баштан үткән кызыклы яки күңелсез хәл, көтелмәгән вакыйга 2. Хәвефле, куркынычлы хәл, вакыйга, фаҗига 3. Очрак, хәл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сенсация — 1. Берәр көтелмәгән вакыйга яки хәбәр нәтиҗәсендә туган гадәттән тыш көчле тәэсир, аеруча дулкынландыргыч хәл 2. Бик дулкынландыргыч хәлгә, тетрәткеч тәэсиргә сәбәп булган гадәттән тыш вакыйга яки хәбәр, яңалык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тарих — 1. Чынбарлыктагы берәр аерым күренешнең башыннан азагына яки соңгы вакытка кадәр яшәү дәверендә булган вакыйгалар, үзгәрешләр тезмәсе. Җәмгыять үсешенең билгеле бер чорында булып узган вакыйгалар тезмәсе. Билгеле бер урынның, илнең, объектның… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәзер — I. рәв. 1. Шушы вакытта, моментта, арада. Әле генә, яңа гына (булып үткән эш хәл, вакыйга тур. хәзер генә монда иде. Тиздән, бик якын арада (булачак эш хәл, вакыйга тур.). Шушы моменттан алып мин хәзер теләсә кая бара алам 2. Шундук, шул минутта … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәтле — бәйл. 1. Юнәлеш килешендәге исемнәр белән бергә эш, хәрәкәтнең башкарылу, таралу, урнашу чиген күрсәтү өчен кулланыла. Берәр әйберне башкадан аерып торган араны, ераклыкны күрсәтү өчен кулл. 2. Эш хәлнең вакыт, сан чиген күрсәткәндә кулл. Саннар… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эпизод — 1. Тормыштан нин. б. бер вакыйга, очрак. Нин. б. күренешнең, хәлнең һ. б. ш. бер буыны. Кыска вакытлы, очраклы хәл яки вакыйга 2. Әдәби әсәрнең теге яки бу күләмдә тәмамланган яки үзаллы булган кисәге. Кинокартинаның сюжет ягыннан тәмамланган бер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алама — с. 1. Иске, тузган, сәләмә. и. күч. Предмет яки зат исеменнән соң килеп, кемне яки нәрсәне начар, түбән итеп, мыскыллап әйтелә көтүче аламасы юри шулай тотты 2. и. Тузган, иске әйберләр, чүпрәк чапрак 3. күч. Ярлы, хәерче 4. күч. Начар, әшәке.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баскыч — 1. Гадәттә бер пар янәшә терәк киртәгә, тактага яки арканнарга беркетеп тезелгән араталардан, басмалардан тор. менү төшү җайланмасы. Менү өчен бер басмалы җайланма кабина баскычы 2. Баскыч басмасы сыман киртләчләнеп торган рельеф; җир киртләче,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге